فایده استفاده از سونوگرافی

آزمایش سونوگرافی برای چیست؟

• مشاهده تخمدان ها و رحم در زمان بارداری و نظارت بر روند رشد و تکامل جنین
• تشخیص مشکلات مثانه
• ارزیابی جریان خون در بخش ها و اندام های مختلف بدن
• کمک به انجام بیوپسی در تشخیص و درمان انواع تومورها
• آزمایش توده های پستانی
• بررسی غده تیروئید
• بررسی مشکلات دستگاه تناسلی مردانه و غده پروستات
• بررسی التهاب مفاصل (Synovitis)
• تشخیص بیماری متابولیک استخوان

این آزمایش انواع مختلفی دارد که در زیر برخی از انواع سونوگرافی ذکر می شود و بصورت مختصر توضیح داده می شود.

سونوگرافی در دوران بارداری به دلایل مختلفی انجام می شود تا از سلامت مادر و جنین اطمینان حاصل شود. این آزمایش معمولاً به دلایل پزشکی و به دنبال بروز علائم مشکوک در فرد انجام می شود اما گاهی نیز سونوگرافی بارداری صرفاً برای تعیین جنسیت نوزاد انجام می شود. اگر چه سونوگرافی برای زنان باردار کاملاً بیخطر است اما به طور کلی توصیه پزشکان این است که این تصویربرداری تنها در موارد ضروری انجام شود.

دوازده هفته اول بارداری نقش بسیار مهمی در تشکیل کامل و سالم اندام های مختلف جنین دارد. در طول سه ماهه اول بارداری سونوگرافی به دلایل زیر انجام می گردد:

در سه ماهه دوم بارداری تقریباً همه اندام های اصلی جنین از جمله دست و پاها و همچنین اندام تناسلی تشکیل شده شده است و به مرور زمان از بعد از هفته دوازدهم تشخیص جنسیت جنین امکان پذیر می شود. دلیل اصلی مراجعه زنان در این مقطع از بارداری ، انجام سونوگرافی تعیین جنسیت است. سونوگرافی بارداری در سه ماهه دوم و سوم بارداری به دلایل دیگری از جمله تشخیص سندروم داون در نوزاد ، تشخیص نواقص مادرزادی ، تشخیص احتمالی سقط جنین و غیره نیز انجام می شود. در ادامه جهت آشنایی بیشتر شما مخاطبان با سونوگرافی بارداری، نحوه تفسیر سونوگرافی بارداری و جنین به همراه اصطلاحات رایج در آن را توضیح می دهیم.

 برای تفسیر سونوگرافی بارداری و جنین معمولا از پارامتر های اندازه گیری استفاده میکنند که باید توسط پزشک متخصص انجام شود. اما بسیاری از مادران تمایل دارند قبل از مراجعه به پزشک درمورد نحوه خواندن برگه سونوگرافی و اصطلاحات آن اطلاع کسب کنند. اما سونوگرافی بارداری و جنین نوعی روش تصویربرداری است که با استفاده از امواج صوتی تصاویری از جنین را دراختیار پزشک قرار می دهد.

در آزمایش سونوگرافی بارداری پارامترهای بیومتریکی برای اندازه گیری از جنین وجود دارد.پارامترهای بیومتریک در تفسیر سونوگرافی بارداری نقش مهمی را دارند.  این پارامتر‌ها در سونوگرافی جنین می تواند نحوه رشد کودک را نشان دهد و ناهنجاری ها را تشخیص دهد. پارامتر های اندازه گیری در سونوگرافی جنین  شامل پارامتر Gs،Ys، Pl و … است.

سونوگرافی nt یکی از آزمایشات رایج در پایان سه ماهه نخست بارداری است و به پزشک شما در تشخیص احتمالی ناهنجاری های کروموزومی کمک می کند. تمرکز این تصویربرداری ناحیه کوچکی در پشت گردن جنین است که به گره نوچال معروف است. در جنین هایی که احتمال اختلالات کروموزومی مانند سندروم داون در آن ها بالاست ، آب میان بافتی در این ناحیه گردن تجمع پیدا می کند.  البته تشخیص آب میان بافتی در این آزمایش به طور قطعی نشان دهنده وجود مشکل جدی در جنین نیست و تنها در صورت تأیید نتایج سونوگرافی با انجام آزمایش های غربالگری ژنتیک می توان در خصوص وجود این ناهنجاری ها قضاوت کرد.

سونوگرافی داپلر عروق

سونوگرافی داپلر عروق یک آزمایش غیر تهاجمی است که به منظور تخمین میزان جران خون در عروق خونی انجام می پذیرد. در این آزمایش با استفاده از پرتوهای صوتی با فرکانس بالا ، از گلبول های قرمز و سایر اجزای خون تصویربرداری می شود تا مشکلات مختلف عروق از جمله گرفتگی رگ های مختلف خونی شناسایی شود.

سونوگرافی بیضه یکی از روش های رایج تصویربرداری به منظور تشخیص ناهنجاری های بیضه در مردان است. پزشک شما ممکن است به دلایل زیر سونوگرافی بیضه را تجویز کند:

غده تیروئید یک غده پروانه ای شکل است که در زیر ناحیه گردن قرار گرفته و وظیفه تولید هورومون اصلی سوخت و ساز بدن را به عهده دارد. سونوگرافی غده تیروئید به منظور تشخیص ناهنجاری ها یا توده های سرطانی غده تیروئید انجام می شود تا در صورت لزوم نسبت به درمان سرطان تیروئید سریع تر اقدام شود. این سرطان جزء سرطان های قابل درمان است که در صورت تشخیص به موقع می توان راهکارهای مناسبی برای کنترل پیشرفت و درمان آن اتخاذ نمود.

کبد چرب یکی از عارضه های شایع زندگی مدرن به خصوص در مردان است که می تواند سبب التهاب و مرگ سلول های کبدی و در نتیجه فیبروز کبدی شود. برای تشخیص به موقع کبد چرب از سونوگرافی کبد به عنوان یک راهکار تشخیصی سریع ، ارزان و مؤثر استفاده می شود. نتایج سونوگرافی کبد چرب به چهار دسته از خفیف تا خطرناک دسته بندی می شود که طبقه چهارم سیروز کبدی است که به معنای از بین رفتن بخش مهمی از کبد و نیاز به انجام جراحی پیوند کبد می باشد.در ادامه جهت آشنایی بیشتر شما با کبد، درباره نحوه تفسیر سونوگرافی کبد مطالبی آورده می شود.

تفسیر آزمایش سونوگرافی کبد + اصطلاحات

 سونوگرافی کبد یکی از بهترین روش‌ها برای تشخیص بیماری‌های مختلف و مشکلات کبد است. این روش تشخیصی اغلب توسط پزشکان برای بیماران کبدی تجویز می‌شود. بعد از انجام آن هم رادیولوژیست بر طبق تصاویری که مشاهده می‌کند، نتایج سنوگرافی کبد را در پایین یک صفحه برای پزشک گزارش می‌دهد. خواندن این نتایج برای پزشکان کار راحتی است. زیرا به اصطلاحاتی که در صفحه تفسیر آزمایش سونوگرافی کبد نوشته می‌شود، تسلط کامل دارند. اما خواندن سونوگرافی کبد و تفسیر نتایج این آزمایش برای بیماران و اطرافیان آن‌ها کار ساده‌ای نیست.

این روش تشخیصی می‌تواند تصاویری از آناتومی و وجود ناهنجاری‌های کامل را در کبد نشان دهد. پزشکان برای تمایز بین کیست‌هایی که از مایعات پر شده‌اند و یا توده‌های جامد بدخیم، به سونوگرافی کبد نیاز پیدا می‌کنند. در نتایج روش تشخیصی سونوگرافی رادیولوژیست‌ها آنچه را که در تصاویر مشاهده می‌کنند، می‌نویسند.

التهاب حاد آپاندیس یکی از عارضه های شایع اورژانسی است که به منظور جلوگیری از عوارض جدی باید به سرعت تشخیص داده شود و تحت درمان قرار گیرد. آپاندیس یک زائده کوچک و انگشتی شکل است که از ابتدای روده بزرگ منشعب می شود و انتهای آن بسته است. افرادی که به التهاب آپاندیس دچار می شوند باید سریعاً توسط پزشک معاینه شوند و سونوگرافی آپاندیس در آن ها به منظور تشخیص میزان التهاب یا پارگی احتمالی آن انجام شود.

سونوگرافی کیسه صفرا به منظور تشخیص مشکلات کیسه صفرا از قبیل سنگ کیسه صفرا انجام می شود. سنگ کیسه صفرا سبب ایجاد تهوع ، استفراغ و دردهای شدید شکمی می شود. یکی از مشکلات رایج کیسه صفرا عفونت و التهاب است که در نتیجه مسدود شدن مجاری آن ایجاد می شود.

سونوگرافی شکمی به پزشک شما کمک می کند بسیاری از اعضای قرار گرفته در شکم را معاینه و بررسی کند. این تست برای تشخیص ناهنجاری ها و مشکلات عروق خونی شکمی، روده ها، کلیه ها، کبد، پانکراس و غیره انجام می گردد. در صورتی که یک بیمار درد شدیدی در ناحیه شکم خود احساس کند ، علاوه بر معاینه فیزیکی ، احتمال تجویز سونوگرافی شکمی (Abdominal) نیز وجود دارد. برای انجام انواع سونوگرافی شکمی و دستگاه گوارش بهتر است ناشتا باشید و از مصرف صبحانه سنگین و غذاهای چرب مانند کره و تخم مرغ پرهیز کنید.

سونوگرافی کلیه ممکن است برای ارزیابی اندازه، شکل و موقعیت قرارگیری کلیه ها و ساختارهای مرتبط آن مانند مجاری ادراری و مثانه انجام شود. این سونوگرافی می تواند کیست ها، تومورها ، آبسه ها، انسداد کلیوی و عفونت های مختلف را تشخیص دهد. سنگ های کلیه و مجاری ادراری یکی از شایع ترین مشکلات علی الخصوص در آقایان است که به وسیله سونوگرافی می توان اندازه و موقعیت آن ها را تشخیص داد و روش های درمانی متناسب را اتخاذ کرد.

سونوگرافی رکتال یا مقعدی یکی از روش های رایج تصویربرداری است که برای تشخیص مشکلات مرتبط با پروستات در آقایان انجام می شود. در سونوگرافی رکتال ، سری مخصوص سونوگرافی وارد مجرای مقعد می شود و با استفاده از امواج صوتی ، از اندام های مقعدی مانند پروستات تصویربرداری را انجام می دهد. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره سونوگرافی رکتال، کاربردهای آن، عوارض و نحوه انجام این نوع از سونوگرافی به مقاله سونوگرافی رکتال رجوع کنید.

سونوگرافی زنان یا سونوگرافی لگنی (pelvic) به منظور ارزیابی اندام های لگنی در زنان شامل رحم، واژن ، دهانه رحم و تخمدان ها انجام می شود. سونوگرافی زنان به دو روش شکمی و واژینال انجام می شود. یکی دیگر از روش های سونوگرافی زنان ، سونوگرافی داپلر است که جهت و سرعت جریان خون در اندام های لگنی بانوان را اندازه گیری می کند. کاربردهای سونوگرافی زنان عبارتند از :

• تشخیص انواع بیماری های زنان مانند توده های رحم (فیبروم و پولیپ)، بیماری های تخمدان، عفونت های لگنی (Pelvic) و سایر بیماری های مجاری ادراری. در این شکل بیماری ها سونوگرافی از روی شکم انجام می شود اما در بعضی موارد سونوگرافی داخل واژن دقیق تر عمل می کند.
• تعیین جایگاه IUD(ابزاری که برای پیشگیری از بارداری استفاده می شود)
• تعیین سن و جنسیت جنین در زمان بارداری (برای این مورد حتماً تاریخ آخرین قاعدگی خود را یادداشت کنید زیرا برای بررسی دقیق تر به آن نیاز است)
• تشخیص سقط جنین و مشخص کردن بیماری هایی که منجر به سقط جنین می شوند
• تشخیص بارداری خارج از رحم

این نوع تصویر برداری برای اعضای سطحی مانند پوست، پستان ها و غده تیروئید مورد استفاده قرار می گیرد.

همانطور که قبلاً اشاره شد سونوگرافی برای اندام های توپر روش مناسبی است و با پیشرفت این تکنولوژی و قوی شدن امواج برای اعضای سطحی نیز این بستر مهیا شده است.
سونوگرافی  پستان ها در کنار روش تکمیلی” ماموگرافی ” در خانم ها روشی مناسب تشخیص زودرس سرطان پستان می باشد.
البته در کنار این روش ها تست خود آزمایی بعد از دوره قاعدگی برای تشخیص هر تغییری در  پستان بسیار مناسب می باشد. برای اطلاع دقیق تر از تشخیص زود هنگام بیماری های  پستان مقاله خود آزمایی را مطالعه نمایید.

در مواقعی که تشخیص بیماری از روی علائم یا معاینه فیزیکی امکان پذیر نباشد ، انجام تصویربرداری سونوگرافی توصیه می شود. البته در کنار سونوگرافی روش های تصویربرداری دیگری از جمله سی تی اسکن و ام آر آی نیز وجود دارد که بسته به تشخیص پزشک ، هر کدام از این روش ها ممکن است برای تشخیص عارضه های مختلف تجویز شوند.

سونوگرافی یک ابزار تشخیصی قدرتمند و کاربردی است با این حال محدودیت های نیز به همراه دارد. امواج صوتی به خوبی از هوا یا استخوان عبور نمی کنند. بنابراین، سونوگرافی در عکس برداری از بخش هایی از بدن که تو خالی هستند یا با استخوان های متراکم پوشانده شده اند (مانند مغز ، و ریه ها) آنچنان دقیق نیست. برای تشخیص ناهنجاری های این نواحی ممکن است پزشک شما آزمایشات دیگر مانند MRI  یا سی تی اسکن تجویز نماید.

اغلب آزمایشات سونوگرافی نیاز چندانی به آمادگی ندارند. هر چند در برخی موارد استثناهایی نیز وجود دارد: